Oxi hóa là gì? Lợi ích và tác hại của việc bị oxy hóa?

Khi nhìn một trái chuối để lâu ngoài không khí và có những vết chấm đen, chúng ta đơn giản nghĩ rằng trái chuối bị hỏng. Cũng như vậy, trái táo sau khi cắt mà để ngoài không khí cũng bị xỉn mầu. Theo hóa học thì trái chuối bị hỏng và trái táo bị xỉn màu là do chúng đã bị oxy hóa. Quá trình đó diễn ra như thế nào? Làm cách nào để ngăn chặn hoặc hạn chế sự oxy hóa? Cùng chúng tôi tham khảo bài viết dưới đây nhé.

Oxy hóa là gì?

Oxy hóa là sự mất đi các electron (E) trong một phản ứng bởi phân tử, nguyên tử hoặc các ion, việc mất đi E khiến cho phân tử hay nguyên tử đó bị rối loạn. Sự oxy hóa xảy ra khi E tăng lên và ngược lại xảy ra khi E giảm được gọi là quá trình khử.

Trong tự nhiên, sự oxy hóa thường xảy ra khi oxy – một chất oxy hóa mạnh lấy đi E của các phân tử khác, khiến cho phân tử đó mất đi trạng thái cân bằng vốn có, làm nó thay đổi tính chất. Oxy có khắp nơi xung quanh chúng ta do đó sự oxy hóa diễn ra liên tục không ngừng nghỉ.

Quá trình oxy hóa diễn ra như thế nào?

Như đã nói ở trên, ở đâu có oxy thì ở đó diễn ra quá trình oxy hóa chính vì vậy oxy hóa diễn ra mọi nơi mọi lúc. Các nhà khoa học nhận ra rằng quá trình oxy hóa khử diễn ra song hành với nhau do một bên bị mất E ( bị oxy hóa) và một bên tăng E (quá trình khử). Đây là một dạng phản ứng hóa học trong đó quá trình oxy hóa và khử được gọi là phản ứng oxy hóa khử.

Lợi ích mà oxy hóa mang lại

• Có oxy hóa nghĩa là có sự tham gia của oxy vào quá trình phản ứng, mà oxy được sử dụng nhiều trong các lĩnh vực như hàn cắt kim loại, y tế, công nghệ không gian…
• Oxy hóa góp phần duy trì sự sống. Các thực phẩm khi vào cơ thể chúng ta sẽ trải qua quá trình oxy hóa từ đó biến thành năng lượng nuôi dưỡng cơ thể.
• Oxy duy trì sự cháy, cung cấp nhiệt lượng để sưởi ấm cũng như nguồn điện khi đốt cháy than đá.
• Trong công nghệ tên lửa, oxy được sử dụng làm chất oxy hóa trong tên lửa đẩy.

Tác hại của oxy hóa

• Quá trình oxy hóa làm hỏng các vật dụng làm bằng kim loại cũng như làm ôi thiu thực phẩm.
• Trong cơ thể chúng ta thường sản sinh ra chất chống oxy hóa nhưng theo thời gian, chúng ta sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm khói bụi quá nhiều và quá lâu do đó các chất chống oxy hóa không có khả năng chống lại một lượng lớn chất oxy hóa được đưa vào cơ thể qua con đường ăn uống cũng như hít thở do đó dẫn đến cơ thể bệnh tật phát sinh nhiều hơn làm cho cơ thể bị lão hóa nhanh hơn.

Các biện pháp phòng chống oxy hóa cho cơ thể con người

Ở tầm bài viết này, chúng tôi không có khả năng cũng như trình độ đưa ra các biện pháp chống oxy hóa tổng thể, mà chúng tôi chỉ có thể đưa ra một số biện pháp nhằm hạn chế sự oxy hóa hay sự lão hóa của cơ thể con người.

• Sử dụng các thực phẩm lành mạnh có lợi cho sức khỏe như sữa, hoa quả, rau xanh… Sử dụng các thực phẩm này có thể làm chậm quá trình oxy hóa diễn ra.
• Chăm chỉ tập thể dục dù ở độ tuổi nào đi nữa nhằm mục đích cho xương cốt dẻo dai đồng thời giúp cho một hệ tiêu hóa khỏe mạnh chống lại được các tác nhân oxy hóa, hạn chế tối đa sự lão hóa cơ thể con người nhằm kéo dài tuổi thọ.

Ứng dụng của oxy hóa trong đời sống

Từ đầu bài viết dến giờ, chúng ta nghĩ đến oxy hóa như là một quá trình có hại nhưng thực tế oxy hóa cũng mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cuộc sống.

• Quá trình oxy hóa khiến cho chúng ta đa dạng về mặt thực phẩm hơn như rượu, sữa chua, đồ ăn lên men…Các thực phẩm dưới dạng lỏng có thể dùng máy bơm thực phẩm chất liệu Inox để đóng gói. Các thực phẩm dưới dạng hạt hay bột thì có thể dùng máy bơm màng hay bơm trục vít để vận chuyển đến nơi chế biến, sản xuất.
• Sự hô hấp của động vật hay hấp thụ khí CO2 và giải phóng khí oxy… đều là quá trình oxy hóa khử diễn ra. Nó liên quan trực tiếp đến sự sống của các loài động thực vật trên hành tinh của chúng ta.
• Sự đốt cháy nhiên liệu trong động cơ, quá trình điện phân … đều là các ứng dụng của oxy trong thực tế cuộc sống.
• Không chỉ vậy, hàng loạt các quá trình như luyện kim, chế tạo hóa chất, nhiệt luyện, chế tạo chất dẻo…đều phải thực hiện dựa vào quá trình oxy hóa khử.

Quá trình oxy hóa diễn ra thường xuyên liên tục và mọi lúc mọi nơi, nếu chúng ta biết sử dụng đúng cách thì có thể lợi dụng quá trình này phục vụ cho cuộc sống của con người cũng như cải thiện môi trường.